Điều dễ nhận thấy là ở bất kỳ quốc gia nào, KH&CN đều được xem là lĩnh vực tối quan trọng, quyết định năng lực cạnh tranh cũng như hiệu quả tăng trưởng của nền kinh tế quốc dân. Nhưng vấn đề cơ bản và luôn làm các nhà hoạch định chính sách đau đầu là phải chọn chiến lược phát triển thế nào để vừa hiệu quả, khả thi mà lại phát huy tốt nhất nguồn lực có giới hạn của quốc gia mình.
Một trong những bài học được chúng ta nhắc đến nhiều nhất khi nói về bí quyết thành công của các con Rồng công nghiệp trẻ Châu Á: Hàn Quốc, Singapo, Đài Loan, Malaixia chính là đã biết chú trọng, quyết tâm và không ngần ngại đầu tư cho R&D trên cả ba phương diện: nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng và phát triển sử dụng kết quả nghiên cứu vào mục đích kinh doanh cũng như phục vụ lợi ích cộng đồng. Tuy nhiên, có một điểm mấu chốt, giúp sự dũng cảm đầu tư của các nước này phát huy hết công năng, thì ít được nhắc đến. Đó chính là: lĩnh vực đầu tư. Tất cả các nước này, trong một thời gian rất ngắn (10-15 năm) đã thăng Rồng từ cùng một bệ phóng: công nghệ thông tin.
Tầng công nghệ và sự phát triển kinh tế xã hội
Sự phát triển kinh tế gắn liền với sự hình thành, phát triển và thay thế các thế hệ khoa học – công nghệ nối tiếp nhau, hay còn gọi là các tầng công nghệ. Khi tầng công nghệ cũ, không còn khả năng phát triển sẽ phải nhường chỗ cho tầng công nghệ mới với trình độ phát triển cao hơn (ví dụ, chúng ta đã trải qua các tầng công nghệ như: công nghệ cơ học thô sơ, công nghệ máy hơi nước, công nghệ sử dụng điện năng và công nghệ dùng điện nguyên tử).
Nhìn lại lịch sử kinh tế thế giới bạn sẽ thấy, quá trình chuyển giao giữa các tầng công nghệ đều được đánh dấu bằng những cuộc khủng hoảng trầm trọng. Gần đây nhất là vào những năm 30 và 70 của thế kỷ 20 và những cuộc khủng hoảng này đều bắt đầu với sự đột biến của giá nhiên liệu, như là tín hiệu thông báo về sự bất ổn trong cấu trúc của nền kinh tế.
Phân tích tình hình gần đây cho thấy, ngày hôm nay, rõ ràng nền kinh tế thế giới đang đứng trước bậc thềm của một chu kỳ chuyển giao tầng công nghệ mới. Các nước dẫn đầu về tổng thu nhập GDP sẽ gặp phải những khó khăn lớn gắn liền với sự mất giá tài sản cũng như khả năng khó phát triển sản xuất trên cơ sở tầng công nghệ cũ. Và ngược lại, các nước kém phát triển hơn, nhưng không phải chịu gánh nặng của tầng công nghệ cũ, biết nắm bắt thời cơ, đầu tư đúng hướng vào trọng tâm phát triển của tầng công nghệ mới, sẽ nhanh chóng trở thành trung tâm kinh tế thế giới. Và đây cũng là lời giải thích cho “điều kỳ diệu” của kinh tế Nhật Bản sau chiến tranh.
Chúng ta biết, tầng công nghệ hiện nay, được hình thành vào những năm 70, với hàng loạt các ngành tiêu biểu như: công nghệ điện tử, công nghệ phần mềm, công nghệ xử lý thông tin, tự động hóa sản xuất, công nghệ viễn thông, công nghiệp hàng không, công nghiệp khai thác và chế biến khí đốt. Theo dự báo, tầng công nghệ này chỉ có thể phát triển ổn định trong vòng 20 năm nữa là tới điểm tới hạn. Từ nay đến đó là khoảng thời gian giao thời để hình thành và phát triển một tầng công nghệ mới, mà trọng tâm của nó sẽ là: công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo, công nghệ mạng thông tin toàn cầu, công nghệ giao thông vận tải siêu tốc toàn cầu, công nghệ siêu nhỏ. Ngoài ra, còn có thể bổ sung thêm một số ngành công nghiệp có tiềm năng khác như: hệ thống sản xuất tự động linh hoạt, công nghệ vũ trụ, điện nguyên tử, nhiên liệu mới.
Như vậy, có thể thấy lúc này là lúc “thời cơ vàng” thật sự của chúng ta. 30 năm trước, Singapore, Hàn Quốc, Đài Loan, Malaisia đã rất thành công khi nắm chắc cơ hội, đầu tư mạnh vào công nghệ thông tin và các ngành liên quan – trọng tâm của tầng công nghệ hiện nay và họ đã làm nên điều kỳ diệu.
